Con virus đáng sợ của
TQ (tin RFI tiếng Việt)
‘Con virus đáng sợ’
của Trung Quốc, bài viết cũ làm người Pháp lo ngại
Sửa đổi ngày: 17/04/2020 - 18:55
Thụy
My
« Một con virus đáng lo sợ được tạo ra tại Trung
Quốc », đó là tựa đề một bài báo đăng trên tờ Le Parisien cách đây bảy
năm, vào ngày 05/05/2013, được độc giả truy cập rất nhiều từ vài tuần qua
và phổ biến cho nhau trên mạng xã hội, kể cả ở Việt Nam, đến nỗi tòa soạn cách
đây mấy hôm phải cập nhật thêm phần giới thiệu vào, và viết hẳn một bài mới để
nói rõ bối cảnh.
Nội dung bài viết mang tên tác
giả Claudine Proust như sau :
Một con virus
đáng sợ được tạo ra tại Trung Quốc
Các nhà khoa học cảnh báo về việc các nhà nghiên cứu
Trung Quốc đã lai tạo ra một con virus loại cúm gà rất nguy hại.
Hữu ích hay nguy hiểm ? Cộng đồng khoa học thế giới
rúng động từ khi tạp chí Mỹ Science loan tin các nhà sinh
học Trung Quốc lai tạo ra một con virus nguy hại. Trong lúc Trung Quốc phải chiến
đấu với dịch cúm gà không biết đến lần thứ bao nhiêu, một nhóm nghiên cứu của
trường đại học nông nghiệp Cam Túc lại cho ra đời một con virus mới, trộn lẫn
gien H5N1 với H1N1.
Virus H5N1 đã lây nhiễm cho 628 người từ năm 2003 với tỉ
lệ tử vong lên đến 60%, có thể lây từ loài chim sang người, nhưng không từ người
sang người. Còn virus H1N1, xuất hiện ở Mêhicô năm 2009, không gây tử vong nhiều
hơn cúm thường nhưng lây lan rất mạnh. Con virus này có thể đã khiến 1/5 dân số
thế giới bị nhiễm trong đại dịch vào năm đó, giết chết 18.000 người.PUBLICI
Mục tiêu thí
nghiệm không rõ ràng
Con virus lai tạo tại Trung Quốc mang tính chất tệ hại
nhất của cả hai, với đặc điểm đáng ngại là có thể dễ dàng lây giữa hai con chuột
lang với nhau, qua đường hô hấp, chẳng hạn qua một cái hắt hơi. Các nhà nghiên
cứu Trung Quốc kết luận : con virus H5N1 độc hại chỉ cần biến thể một chút
là có thể lây lan giữa loài có vú.
« Có nên can thiệp vào thế giới tự nhiên chỉ để chứng
minh điều đó hay không ? » -
các chuyên gia tức giận. Đây là việc không đáng làm so với những rủi ro phải
gánh lấy. Chỉ cần một thao tác sai, một sự rò rỉ, một ý đồ xấu là một con virus
biến đổi gien loại này có thể dễ dàng « nhiễm độc cho con người, gây ra từ
100.000 đến 100 triệu cái chết » - theo ước tính của
Simon Wain Hobson ở Viện Pasteur.
Tòa soạn Le Parisien ngày 13/04/2020 phải
cho đăng một bài mới mang tựa đề « Virus đáng lo sợ tạo ra tại Trung Quốc :
Năm câu hỏi về bài báo mà bạn đọc đang hoang mang ». Nội
dung như sau :
Từ vài ngày qua, một trong số các bài báo của chúng tôi
nói về một con virus được tạo ra trong phòng thí nghiệm ở Trung Quốc năm 2013,
đã gây chú ý và lo ngại cho nhiều cư dân mạng.
‘’Đây có đúng là một bài viết của quý báo hay là
fake ?’’, ‘’Bài này có từ năm 2013 ! Họ đã chế thêm những thứ khốn kiếp
nào nữa ?’’, ‘’Có căn cứ để đặt câu hỏi, nếu thêm vào sự kiện các virus
này được trữ trong phòng thí nghiệm P4 duy nhất của Trung Quốc ở Vũ
Hán’’… »
Bài báo đã được đọc rất nhiều trong những ngày gần đây
và đôi khi được những trang khác đăng lại. Thông tin này dù có thực, cũng cần đặt
lại trong bối cảnh cụ thể, để không liên hệ với con virus corona chủng mới xuất
hiện tại Trung Quốc cuối năm 2019.
Bài viết nói về
điều gì ?
Bài báo đề ngày 05/05/2013 trong Le Parisien,
nêu ra cuộc tranh luận trong giới nghiên cứu. Nhiều nhà khoa học chia sẻ lo ngại
về việc Trung Quốc tạo ra trong phòng thí nghiệm một con virus bao gồm các đặc
tính của virus cúm A H1N1 (xuất xứ một phần từ loài vật, có thể lây từ người
sang người) và virus H5N1 (xuất xứ loài vật, lây từ loài chim sang người, nhưng
không từ người sang người).
Thông tin này là đúng, như cựu nhà báo Claudine Proust của
chúng tôi chuyên viết về y tế đã xác nhận. « Đề tài này có thể từ một
bản tin của AFP », có thêm giải thích của nhà vi trùng học
Jean-Claude Manuguerra, nay là người chịu trách nhiệm đơn vị can thiệp sinh học
khẩn cấp (CIBU) của Viện Pasteur.
Tuy nhiên Le Parisien không phải là tờ
báo duy nhất đưa tin này, mà thông tin còn có trên trang web của France Info,
Futura Sciences hay Le Quotidien du Médecin.
Việc lai tạo này
liệu có liên quan đến virus corona chủng mới ?
Nhà sinh học Mỹ Richard H.Ebright, là người có tham gia
trong số các nhà khoa học chỉ trích nghiên cứu trên, trả lời là không. « Không
có quan hệ nào giữa con virus lai tạo H5N1-H1N1 và SARS-CoV-2 (tên khoa học của
virus corona chủng mới). Hai con virus này thuộc những ngành (phyla) khác nhau.
Chúng khác xa như trùng đất với con người » - giám đốc
phòng thí nghiệm của Waksman Institute of Microbiology ở tiểu bang New Jersey,
Hoa Kỳ bình luận.
Các cư dân mạng khác cho rằng, nếu có khả năng lai tạo
ra con virus mới giữa hai chủng virus như thế, thì SARS-CoV-2 cũng có thể
là virus do con người tạo ra.
Trên thực tế, tất cả cho thấy virus corona chủng mới có
nguồn gốc tự nhiên. Một công trình đăng trên tạp chí Nature ngày
17/3 do các nhà nghiên cứu Mỹ, Anh, Úc tiến hành, kết luận rằng « SARS-CoV-2
không phải là sản phẩm của phòng thí nghiệm hay một con virus được cố ý tạo
ra ».
Tiến sĩ Etienne Simon-Loriere của Viện Pasteur cho biết
một trong những bằng chứng là « không có một dấu vết nào trong bộ gien của
SARS-CoV-2 giống với một mã di truyền nhân tạo ». Cách
thức mà con virus bám vào các thụ thể để xâm nhập vào tế bào, cũng khác hẳn với
các virus SARS mà phòng thí nghiệm biết được.
Ông nói : « Nếu nó do con người tạo ra, thì họ đã
cóp lại những virus SARS cũ. Người ta không thể sáng chế ra cách thức độc đáo
này để bám vào thụ thể tế bào con người. Bộ gien thì tất cả đều có, người ta giải
mã tại tất cả các nước, nhưng không có yếu tố nào cho thấy có dấu vết bàn tay
con người. Không có dấu hiệu nhân bản vô tính hay tổng hợp ».
Cuộc thí nghiệm
năm 2013 liên quan đến vấn đề gì ?
Nghiên cứu này trộn lẫn chất liệu di truyền của virus
cúm gà H5N1 với virus gây đại dịch H1N1 để sản sinh ra một loại « virus
tái tổ hợp ». Nó được tiến hành bởi một ê-kíp Trung Quốc
thuộc Viện nghiên cứu thú y Cáp Nhĩ Tân (Harbin), trực thuộc Viện hàn lâm nông
nghiệp Trung Quốc ở miền đông bắc (cách Vũ Hán hơn 2.200 km).
Nghiên cứu cho thấy con virus lai tạo lây nhiễm « rất dễ
dàng giữa hai con chuột lang, thông qua đường hô hấp », « chẳng hạn
chỉ cần một cái hắt hơi ». Các nhà nghiên cứu kết luận
virus H5N1 (lây từ chim, gia cầm sang người) chỉ cần biến thể một chút là có thể
lây lan giữa loài có vú với nhau. Điều đáng sợ là virus H5N1 gây chết người dữ
dội hơn so với H1N1. Kết quả nghiên cứu này trước hết được tạp chí Nature đăng
lên vào tháng 5/2013, vài tuần sau được tạp chí Science đưa lại.
Tác động của
nghiên cứu này như thế nào ?
Tranh cãi đã nổ ra với các nhà khoa học khác, nhất là tại
Viện Pasteur Pháp và trường đại học Queen Mary ở Luân Đôn, với nhận định một
nghiên cứu như vậy chẳng giúp học hỏi được gì mới nhưng lại gây rủi ro rất lớn,
và như vậy là vô dụng. Theo nhà nghiên cứu Simon Wain Hobson, Viện Pasteur thì
chỉ cần một thao tác sai, một sự rò rỉ hay ý đồ xấu là con virus loại này có thể
dễ dàng lây nhiễm cho con người, khiến 100.000 đến 100 triệu người tử vong.
Nhưng theo ông Etienne Simon-Loriere, rủi ro rất thấp
do « được
tiến hành trong một phòng thí nghiệm với các điều kiện khắt khe để tránh tối đa
nguy cơ virus thoát ra bên ngoài ». Và từ đó đến nay, đã
có những quy định mới tại một số phòng thí nghiệm, buộc phải được các hội đồng
khoa học và chuyên gia bên ngoài chấp thuận trước khi tiến hành các thí nghiệm
loại này.
Sau các tranh cãi, đa số chuyên gia Trung Quốc tiếp tục
nghiên cứu các loại virus khác và các loài vật khác, chứ không nhất thiết với
các « virus
tái tổ hợp ». Một số nghiên cứu việc lây lan virus H7N9 thông
qua giọt bắn giữa loài chồn, và lợi ích của vaccine chống H7N9 trên loài hữu
nhũ.
Tạo ra virus là
chuyện thường tình ?
Vâng, nhưng việc này luôn có rất nhiều quy định để bảo đảm
an toàn. Việc xem xét virus, thay đổi thành phần… nằm trong phạm vi công việc của
các nhà nghiên cứu. Ngược lại, ít có chuyện đi quá xa như thế, tạo ra những con
virus nguy hiểm chết người. Ông Etienne Simon-Loriere nói rõ : « Tại Viện
Pasteur, chúng tôi chưa bao giờ tiến hành những việc tương tự ».
Cần ghi nhận rằng việc lai tạo ra con virus H1N1-H5N1 nằm
trong bối cảnh việc tạo ra trong phòng thí nghiệm một con virus giết người và
có độ lây nhiễm rất cao, được mệnh danh là « Frankenvirus » (virus
Frankenstein), gây tranh cãi dữ dội.
Ghi chú của RFI Tiếng Việt : Bài viết trên đây của Le Parisien được
đăng trước khi có thông tin của Fox News ngày 15/04/2020
về virus corona chủng mới lọt ra từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán do sơ xuất. Ngay
sau đó tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết đang điều tra về nghi vấn này.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment