Chút tản mạn
những ngày bị cấm cửa
Hạ Đình Nguyên
Thế là chiều nay 25/5 hai tổ “Lính Chì” sau chín ngày đóng chốt
phía trước và phía sau nhà tôi đã nhổ trại; khi mà ông Obama rời hẳn khỏi Việt
Nam vào buổi trưa.
Và một ngày “Đảng cử Dân bầu” rất nặng nề đã qua đi lặng lẽ,
nhanh chóng, nhường không gian cho chuyến thăm của Obama suốt ba ngày, trong
không khí phấn khích cả nước với người dân từ Nam chí Bắc.
Đó là một ghi nhận khách quan không hề thêm bớt.
Obama đi rồi, nhưng đã để lại một cái bóng khó phai, qua những
điều ông phát biểu và phong cách ứng xử của mình. Ông ấy không phải là siêu
nhân, hẳn nhiên, và quan trọng là không hề đóng vai siêu nhân tí nào, càng
không làm vẻ quý tộc để che giấu cái nguồn gốc bụi đời đường phố vô tư ở tuổi
thiếu niên của mình.
Tác phong bình dân, thân thiện của ông đã là bản chất chứ
không đóng bộ, đã truyền đi mối liên thông của tình cảm, không tỏ ra bị ám ảnh
bởi mình là “đầu gấu” nước lớn, như Dương Khiết Trì – Trung Quốc, đã từng phun
ra bừa bãi ở hội nghị ASEAN. Những phát biểu của ông có một tầm nhìn vừa bao
quát vừa cụ thể và đầy trí tuệ, dù ông không đến từ một đất nước tự xưng mình
là “đỉnh cao trí tuệ”. (Thực
ra, những người tự xưng này chỉ đứng trên một mô đá trong một lũng thấp nên
không thấy trời cao đất dày).
Không phải hệ thống an ninh và phương tiện tối tân đồ sộ hộ tống
ông làm say lòng người Việt. Mà là chính ông, phong cách của ông đã làm được điều
ấy.
Ông hướng về tương lại, nói với giới trẻ, về sự thịnh vượng, an
ninh và nhân cách. Tiếp theo Bill Clinton mở đầu cuộc tái bang giao Việt – Mỹ,
ông đã vượt lên và quyết tâm khép lại một quá khứ, gọi là mối cựu thù của hai bên.
Việc khép
lại quá khứ xem như là trọn vẹn, ít nhất về phía Mỹ, với ba đời Tổng thống đã
sang Việt Nam bằng dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương, bằng TPP, cùng với một số
chương trình cho lớp trẻ để theo nhịp bước toàn cầu.
Về phía nhân dân hai nước, mối quan hệ đã trở nên nồng ấm, khá đặc
biệt và hiếm có, mà Obama đã gọi là điển hình cho thế giới. Obama có nhắc lại
58.000 thanh niên Mỹ đã qua Việt Nam và không trở về nhà, và bao triệu thanh
niên Việt Nam cũng đã nằm xuống vĩnh viễn.
Đó lại chính là nguồn cội cho một sự
thay đổi sâu sắc làm nên cái nhìn hôm nay của hai dân tộc. Quá khứ ấy được ghi
nhận và trân trọng xếp vào kho lịch sử. Những cuộc đón chào Obama tự phát của
người dân trong những ngày qua đã chứng tỏ điều đó, cũng như các cựu binh Mỹ ở
chiến trường Việt Nam đã từng tích cực kiên trì góp sức cho cuộc hòa hợp này, biểu
trưng như cựu tù binh McCain, hay John Kerry, và những cuộc giao lưu đầy cảm
xúc giữa các cựu binh của hai bên trong nhiều năm qua.
Có còn chăng là dư âm nơi một số người ở phía này, vì vết hằn
trong não chưa phai, vì nỗi đam mê kỳ quặc hai từ Mác-Lê, vì quyền và lợi ích
của phe nhóm mình, hay vì sự kiềm hãm quá chặt của người làng giềng tham lam
xảo quyệt. Đúng vậy, cái còn lại dù sao cũng chỉ là dư âm thôi, kể cả một số ít
người Việt bên kia đại dương vẫn chưa xóa được nếp nhăn cũ, vẫn mang trong lòng
sự hận thù, chưa đủ tâm thế để bước lên một sân chơi mới, một cách chơi mới của
thời kỳ mới. Không có cái cũ nào lại được phục hồi nguyên vẹn. Cái mới sẽ được
hình thành trong một tâm thức mới. Nhưng cũng không hy vọng gì việc xóa sạch
hẳn những vết hằn cũ trong mọi người.
Cả hai loại người này vì có nhau mà tồn
tại. Phải thông cảm để cho họ thở những hơi thở cuối cùng. Vì thế, Obama đã đặt
nhiều niềm tin vào thế hệ mới – thanh niên Mỹ và thanh niên Việt Nam – ít nhất
bắt đầu từ thế hệ trưởng thành sau chiến tranh, trong đó có ông, đã không quá
vướng mắc về quá khứ và biết cách xử lý nó một cách khách quan, để không cản
đường đến tương lai.
Cuộc viếng thăm của Obama chứa nhiều thông điệp đáng giá, rọi sáng
thêm niềm hy vọng của nhân dân, củng cố thêm cho một định hướng đúng đắn của
dân tộc để rời xa vùng u ám đầy mây đen từ phương Bắc, càng nhanh càng tốt.
Thay vì 21 phát đại bác chào mừng và cấp cao đón tại chân máy bay như cuộc cung
nghinh Tập Cận Bình trước đây, ông được hàng vạn người Việt Nam hồ hởi chen
nhau ra đường cười tươi và vẫy tay chào nồng nhiệt, thật lòng.
Nó hơn rất nhiều
những phát đại bác vô nghĩa và những kiểu cách trịnh trọng nhưng trống rỗng,
như chuyện Bình tiếp Trọng, hay Trọng tiếp Bình.
Tôi cũng háo hức muốn chen chân ở đường phố, trong đám người dân
vô danh để ngắm nghía một người da màu đầy ấn tượng, tuy đã qua tuổi thanh niên
– nhưng theo lời của cô giúp việc nhà tôi – trông ông ta rất là “manly”. Còn,
theo lời một anh tài xế taxi Hà Nội trong so sánh, thì bên ta, toát lên một vẻ
“thiếu tự tin”, nên chen vào đó các bộ tịch, kiểu cách. Cái nhìn của cô giúp
việc và anh tài xế nọ, cả hai đều sắc bén, vượt xa nhiều quan chức.
Thay vì được hội nhập như nhiều người dân trên đường phố, tôi đành
khoanh chân ngồi ngắm các Hồng Vệ Binh đang “canh phòng” ngày và đêm trước cổng
nhà. Đã là chín ngày đêm. Tiếc cho sức thanh niên của họ đã bỏ ra một cách vô
lối, vì tôi tự thấy mình chưa đáng được như thế. Còn ở ngoài kia, trung tâm
thành phố, mấy hôm nay nhiều người bị đánh đập, máu me, tiếng chửi rủa, mắn nhiếc,
kêu la của thanh niên, phụ nữ, trẻ em…
Hoạt cảnh rất không đẹp! Nhớ lời ông Trọng: “Dân chủ đến thế là
cùng!”.
Dùng bạo lực là trấn áp, chứ không phải thu phục lòng dân. Nhưng
biết làm sao, khi họ chỉ có cái búa trên tay thì mọi vật đều có dạng cây đinh.Và chung quy, cũng chỉ tại “Việt Tân”!
Nếu không có Việt Tân thì hàng hàng lớp lớp của đội ngũ an ninh ba
vạn người của thành phố, chưa kể Trung ương chi viện và kèm cặp, cùng các bộ
phận râu ria phụ tùng khác, họ sẽ làm gì nhỉ?
Phải có đối tượng để có cơ hội
gồng lên khoe cơ bắp! Chẳng ai đi múa võ trước thinh không bao giờ. Phải dựng
bóng lên để làm đối tượng, một thứ bóng ma của “thế lực thù địch”.
Họ lấy “ông
kẹ” làm mục tiêu để biện minh cho hành vi bạo lực của mình. Khoảng 2 giờ chiều
hôm nay thì họ bắt đầu cuốn bạt, xếp dù, thu gom bàn ghế dụng cụ linh tinh chở
lên xe thùng biến mất. Họ đã hoàn thành “sứ mạng” gì đó rất tốt đẹp chăng?
Họ
đã vứt lại tàn thuốc lá, chai lọ bằng nhựa và rác. Dù sao, con hẻm đã trở lại thanh
bình, cả xóm thấy nhẹ người. Một thời “đem bục công an đặt giữa trái tim người”
những tưởng đã lùi xa… Cơ hồ như thời gian đã đứng lại, từ dạo ấy – Cải cách
ruộng đất.
Tôi thầm nghĩ, mai kia khi đất nước tiến bộ, cơ chế dân chủ được
thiết lập, lực lượng trên sẽ làm gì, khi tâm thức bạo lực đã ngấm sâu, với hai
bàn tay đã quen “cầm búa”?
Suốt lịch sử, chưa từng nghe nói bạo lực thu phục được lòng người.
Nhưng văn hóa và trí tuệ có thể làm được điều đó.
Như Obama đã thể hiện chỉ trong vài ngày, điều mà cả thế kỷ từ Mao
đến Tập chưa làm được, chưa từng chạm đến trái tim người Việt.
Tôi hỏi tiếp người giúp việc, còn về Tập Cận Bình thì sao? Trả
lời: “Thấy mặt là thấy ghét. Nó
ác lắm. Nó làm cây trái nhà cháu chết hết”. Cô là người miền Tây, nhưng
nếu là người miền Trung, hẳn là cô sẽ nói: “Nó làm cá biển nhà cháu chết hết”. Và nỗi căm giận thì ở “đỉnh
cao”.
Obama đã để lại nhiều thứ, biết nhiều thứ, kể cả sự khuyến khích
và lòng kiên trì dài hạn. Ông đã viết trong facebook (trang White House):
“Các bạn có thể
tạo ra thay đổi”. Đúng
thế!
“Các bạn không
thể nào chuyển biến thế giới chỉ trong một ngày”. Không đâu, ở Việt Nam đã hơn
nửa thế kỷ.
“Và đó là điều
gây ra thất vọng”. Thất
vọng, đôi khi là có thật, nhưng đó chỉ là cảm xúc nhất thời.
“Có không ít
những cản trở, bước lùi.
Nhưng tiến bộ sẽ đến từng chút một”.
Vì có sức cản trở tự thân nên có bước lùi, đó là điều có thật ở
Việt Nam, nhưng tiếng chân bước
tới ngày càng đông, càng mạnh. Một chút nhưng đã nhiều tích lũy.
Thoát Trung đang dựng lại hùng khí của dân tộc, và đang nối kết
với thế giới.
“Ước mơ lớn” là lời viết tặng của Obama cho giới trẻ Việt Nam./.
H. Đ. N.
Tác giả gửi BVN.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment